Enkelverzwikking

Inleiding

Ook bij atletiek kunt u ‘door uw enkel heen gaan’ (verzwikking) waarbij er een overrekking of een (gedeeltelijke) scheuring van de enkelbanden kan optreden. Bijna altijd zwikt iemand met de enkel naar buiten waardoor er een beschadiging van de buitenste enkelbanden kan optreden. Na een enkelverzwikking treedt er vaak een zwelling aan de buitenzijde van de enkel op en kan er na verloop van tijd een bloeduitstorting te zien zijn. Bij een wat ernstigere enkelverzwikking is bewegen en belasten van het enkelgewricht pijnlijk of zelfs onmogelijk.

Oorzaken van deze enkelblessure

Een enkelverzwikking kan optreden door:

‘verstappen’, bijvoorbeeld op een zachte ondergrond (bos!) of op de rand van de binnenbaan
een verkeerde afzet of landing bij bijvoorbeeld verspringen of hordelopen.

Een sporter die deze enkelblessure al eerder heeft gehad, heeft een verhoogd risico om deze blessure opnieuw op te lopen.

Hoe kan deze enkelblessure voorkomen worden?

Om deze enkelblessure te voorkomen, is het raadzaam om onderstaande preventietips na te leven bij het sporten.

Warming-up

Begin altijd met een goede warming-up. Loop zeker zo’n 5 tot 10 minuten rustig in en voer dan een specifieke warming-up uit voor het nummer dat u gaat doen.

Goede trainingsopbouw

Zorg voor een goede conditie en een goede techniek bij de afzet en de landing.

Ondergrond

Hou uw concentratie erbij tijdens het sporten. Laat u niet afleiden door uw mede-atleten en kijk goed waar u uw voeten neerzet, met name tijdens het lopen op een zachte of oneffen ondergrond. Zorg zelf ook voor veilige omstandigheden tijdens het sporten. Zorg er bijvoorbeeld voor dat u tijdens het verspringen het ‘landingsgat’ weer dichtmaakt en zorg ervoor dat er geen kogels vlak achter de balk in de kogelstootsector liggen waar u op kunt stappen.

Sportschoenen

Draag stevige, goed passende sportschoenen.

Evenwichtstraining/spierversterkende oefeningen

Bij zwakke enkels of eerdere enkelblessures verdient het aanbeveling om voor de spieren die rondom het enkelgewricht aanhechten extra spierversterkende oefeningen uit te voeren. Voer daarnaast éénbenig uitgevoerde evenwichtsoefeningen uit.

Tape

Tijdens trainingen en wedstrijden kan een ondersteuning van de enkel nuttig zijn in de vorm van een zwachtel, tape of een enkelbrace. Laat u door een deskundige adviseren over de aankoop van zo’n enkelbrace of over het aanleggen van een zwachtel of tape.

Cooling-down

Beëindig de training altijd met een cooling-down zodat de afvalstoffen van de training goed afgevoerd kunnen worden. Deze cooling-down bestaat uit enkele minuten rustig uitlopen en het uitvoeren van rekoefeningen.

Wat kunt u doen als deze enkelblessure (toch) is ontstaan?

Als eenmaal een enkelverzwikking is ontstaan, is het zaak om ‘erger’ te voorkomen door:

Rust

Loop of steun niet op de geblesseerde enkel.
Vermijd bewegen van de geblesseerde enkel en hou het been zoveel mogelijk omhoog. Op deze manier blijft een eventuele bloeduitstorting zo klein mogelijk.
Probeer in de eerste twee tot drie dagen na het optreden van de enkelverzwikking de enkel zo min mogelijk te belasten. Gebruik in overleg met uw behandelaar eventueel elleboogkrukken.

Bandageren en koelen

Het ontstaan van een zwelling moet zoveel mogelijk tegengegaan worden. Dat kan door direct na het ongeval een drukverband aan te leggen. Ook koelen wordt aanbevolen, hoewel dit de laatste tijd wat ter discussie staat. Het helpt in ieder geval wel goed tegen de pijn. Leg dus direct na de enkelverzwikking een drukverband aan met een elastische zwachtel en koel de enkel. Gebruik bij het aanleggen van het drukverband geen vette watten, want dan wordt het warm onder de zwachtel. Het verdient de voorkeur om de enkel te koelen door een flexibele coldpack op de pijnlijke plek in de elastische zwachtel mee te bandageren. Zorg er wel voor dat er bijvoorbeeld een theedoek tussen het ijs en de huid wordt gelegd om huidbeschadiging door bevriezing te voorkomen. Het koelen moet zeker 15 minuten volgehouden worden. Blijf meerdere keren per dag doorgaan met koelen waarbij u een periode van 15 minuten koelen afwisselt met een periode zonder koeling.
De bandage kan zonder bezwaar de eerste dagen blijven zitten, terwijl het ook verstandig is om zeker 48 uur door te gaan met koelen. Op deze manier blijven de zwelling en de bloeduitstorting, die ontstaan doordat er ook bloedvaatjes zijn gescheurd, zo klein mogelijk.

Niet laten masseren

Laat de enkel niet masseren en gebruik geen warmte of warmte-inbrengende zalven. Hierdoor bestaat namelijk de kans dat een eventuele bloeduitstorting groter wordt. Blijf de enkel meerdere keren op een dag koelen zolang de enkel gezwollen is. Eventueel kunt u na twee tot drie dagen in plaats van koelen wisselbaden toepassen.

Vraag sportmedisch advies

Wij kunnen u verder helpen. Het nummer is 023-5258080.

Hoe kunt u de training hervatten?

Al snel kunt u met de enkel binnen de pijngrens naar onder en boven toe bewegen. U kunt deze oefening ook isometrisch uitvoeren. Dat is een oefenvorm waarbij u met uw voet wel kracht zet tegen bijvoorbeeld een handdoek of elastische band, maar waarbij u uw enkel niet beweegt. Enkele dagen later kunt u deze oefenvorm aanvullen met de oefening waarbij u de rand van de voet naar buiten/omhoog beweegt. In een later stadium moet de spierkracht van alle spieren die rondom het enkelgewricht aanhechten worden getraind.

Daarnaast moet u evenwicht/coördinatie trainen. Dit kan in het begin door op één been te gaan staan en dit zo’n 30 seconden vol te houden. Deze oefeningen kunt u moeilijker maken door het andere been heen en weer te zwaaien of door op een zachte mat of oefentol te gaan staan. Natuurlijk kunt u daarnaast ook andere spierversterkende oefeningen uitvoeren waarbij de enkel niet belast wordt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bankdrukken, buikspierversterkende oefeningen, ‘leg-press’ en versterkende oefeningen voor de hamstrings.

In de meeste gevallen kan na de eerste week alweer voorzichtig worden begonnen met fietsen en, als dat pijnvrij kan, weer met dribbelen. Bedenk echter wel dat een enkelverzwikking een blessure is die erg lang kan duren en terug kan komen als de training te snel wordt hervat. Neem dus de tijd (zeker 4-8 weken!) voor de revalidatie. Overleg met uw trainer en eventueel uw fysiotherapeut over een goede trainingsopbouw. Hierbij moet veel aandacht worden gegeven aan éénbenige evenwichtsoefeningen, spierversterkende oefeningen en rekoefeningen voor de kuitspieren.

Zeker in de herstelfase is het aan te bevelen de enkel met een zwachtel, tape of enkelbrace te ondersteunen. Als de enkel zwak blijft aanvoelen of als u er nog wel eens doorheen gaat, is het verstandig om de enkel gedurende langere tijd te blijven ondersteunen. De enkel wordt hier niet ‘zwak’ van, maar u voorkomt wel nieuwe enkelblessures.

U bent pas volledig trainingsbelastbaar als u geen pijn meer voelt, als de spieren rondom de enkel weer volledig op kracht zijn en als de kuitspieren weer hun oorspronkelijk lengte hebben. Globaal kan de trainingsopbouw na een enkelverzwikking uit de volgende stappen bestaan: onbelast oefenen, wandelen of fietsen, rustig lopen, versnellingsloopjes en langere tempolopen, submaximaal sprinten, voluit sprinten op de training en uiteindelijk ook springen op de training.

Bron: KNAU